Hans J. Wegner

Hans Jørgen Wegner był znanym duńskim projektantem mebli, którzy przyczynił się do spopularyzowania na świecie duńskiego wzornictwa w połowie XX wieku. Jego projekty wyrastają ze szkoły modernistycznej, widoczny jest w nich nacisk na funkcjonalizm.

Urodzony w Tønder, mieście położonym w południowej Danii, Hans był synem Petera M. Wegnera, który był szewcem. Jako dziecko Hans terminował u mistrza stolarstwa artystycznego H. F. Stahlberga. Wkrótce odkrył, że potrafi pracować z drewnem i polubił ten materiał. Warsztat stolarza artystycznego produkował wiele przedmiotów z drewna, a młody Hans Jørgen Wegner szybko dostał możliwość eksperymentowania ze wzornictwem. Po ukończeniu praktyki w wieku 17 lat pracował w warsztacie przez kolejne trzy lata a następnie wstąpił do armii. Po skończeniu służby był studentem politechniki a następnie Duńskiej Szkoły Sztuk Pięknych i Rzemiosła i Akademii Architektury w Kopenhadze.

W Kopenhadze dowiedział się o istnieniu założonej w 1927 r. Carpenters Guild Furniture Exhibts, w ramach której współpracowali ze sobą tacy mistrzowie stolarstwa, jak Johannes Hansen, L. Pontoppidan, Niels Vodder, Jacob Kjær, A. J. Iversen, Moos i Rudolf Rasmussen a także najlepsi architekci tej epoki: Kaare Klint, Vilhelm Lauritzen, Ole Wanscher i Mogens Voltelen.

Te coroczne wystawy pozwoliły młodemu Wegnerowi zobaczyć na własne oczy efekty połączenia rękodzieła ze wzornictwem. W trakcie studiów na politechnice Wegner był czasami wysyłany do Muzeum Sztuki i Wzornictwa, aby mierzyć meble. Była to kolejna okazja do zapoznania się ze światem projektowania mebli. Wegner postanowił zostać projektantem. Chciał produkować i sprzedawać własne meble, dlatego w 1936 r. rozpoczął studia w Duńskiej Szkole Wzornictwa pod kierunkiem O. Mølgaarda Nielsena.

Już jego pierwsze prace, np. fotel z opadającymi oparciami na ręce przypominającymi luźne nadgarstki (projekt z 1937 r. dla Muzeum Sztuki Dekoracyjnej), były przykładami podejścia Wegnera polegającego na „odzieraniu starych foteli z ich zewnętrznego stylu i pokazywaniu ich czystej konstrukcji“.

Po dwóch latach został zatrudniony w Århus - na początku w biurze architektonicznym Erika Møllera i Flemminga Lassena a potem, w 1940 r., w studio założonym przez Arne Jacobsena i Erika Møllera, którzy projektowali i budowali ratusz w Århus. Zadaniem Wegnera było zaprojektowanie mebli do ratusza.

Przez jakiś czas Wegner pracował dla znanego duńskiego projektanta Arne Jacobsena. Odpowiadał on za projekty mebli do zaprojektowanego przez Jacobsena ratusza w Århus. Po kilku latach pracy dla Jacobsena Wegner założył własną firmę. Razem z innym architektem - Børge Mogensenem - zaprojektował meble dla FDB (duńska sieć sklepów spożywczych), a zainspirował ich do tego Erik Kold, który założył organizację duńskich producentów mebli popularyzującą duńskie wzornictwo za granicą.

Później zacieśnił współpracę z firmą PP Møbler (realizującą dziś większość jego projektów), dla której stworzył wiele późniejszych projektów. Wegner był aktywnym projektantem przez całe życie. Jedną z jego późniejszych prac jest „Fotel Obręcz“, który w 1965 r. początkowo zaprojektował korzystając ze stalowej rurki jako podstawy, ale w końcu w 1985 r. do produkcji wszedł jako mebel wykonany w całości z drewna (dla PP Møbler). Wegner projektował meble dla firm PP Møbler, Johannes Hansen, Carl Hansen & Son, Fritz Hansen, Getama, Fredericia Stolefabrik i innych. Zaprojektował ponad 500 foteli, a pracę zawodową porzucił dopiero w ostatniej dekadzie życia.

Wegner otrzymał wiele prestiżowych nagród w dziedzinie wzornictwa, począwszy od nagrody Lunning w 1951 r. i Grand Prix na Triennale w Mediolanie w tym samym roku, przez medal księcia Eugena w Szwecji a skończywszy na medalu Eckersberga w Danii. W 1959 r. został mianowany honorowym królewskim projektantem przemysłowym przez londyńskie Royal Society of Arts. Jego meble znajdują się w wielu międzynarodowych kolekcjach, między innymi w Muzeum Sztuki Współczesnej w Nowym Jorku oraz Die Neue Samlung w Monachium.

Zaprojektowane przez Wegnera fotele produkowane były głównie przez firmy PP Møbler i Carl Hansen & Søn, i były to zwykle fotele wolnostojące. Inspiracją dla „Fotela Pawia" z 1947 r., który miał zbudowane z listewek oparcie wystające tak, aby przypominać pióra ptaka, był tradycyjny fotel Windsor. Składane fotele z 1949 r. miały być zawieszone na ścianie, a w zaprojektowanym w tym samym roku „Fotelu Skorupce“ eksperymentował on z siedzeniem, które było zbudowane z drewna wyginającego się w trzy strony. Zaprojektowany w 1953 r. wielofunkcyjny „Fotel Stojak" miał elementy pozwalające na zawieszenie lub położenie wszystkich części męskiego garnituru. Oparcie na plecy zostało wyrzeźbione w formie wieszaka, spodnie można było zawiesić na drążku znajdującym się przy krawędzi siedzenia, a całą resztę położyć w schowku pod nim. W 1960 r. Wegner zaprezentował wiele wersji „Fotela Wołu“, które miały rogi lub były ich pozbawione, i była to ta mniej poważna strona jego działalności. Kiedyś powiedział: „Musimy pamiętać, aby wszystko nie stało się tak potwornie poważne. Musimy się bawić, ale musimy się bawić na serio". W kolejnych latach wciąż projektował fotele, ale pracował także nad oświetleniem, czego przykładem jest stworzona w 1976 r. z córką Marianne „Lampa Słup“. Wegner powiedział, że „Fotel nie istnieje. Zaprojektowanie dobrego fotela to zadanie, z którym nikt się jeszcze do końca nie uporał".