Jørn Utzon

Jego najbardziej znanym dziełem jest projekt opery w Sydney w Australii. Kiedy 28 czerwca 2007 r. budynek ten został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury, Utzon był drugą osobą na świecie, której praca znalazła się na tej liście za życia.

Utzon urodził się w Kopenhadze, był synem inżyniera pracującego na statkach.W 1937 r. rozpoczął studia na wydziale architektury Królewskiej Duńskiej Akademii Sztuk Pięknych, następnie pracował dla Alvara Aalto a później odwiedził szkołę Franka Lloyda Wrighta w Arizonie. W 1950 r. otworzył własne studio w Kopenhadze. W 1957 r. niespodziewanie wygrał konkurs na projekt Opery w Sydney. Choć wcześniej wygrał sześć innych konkursów architektonicznych, budynek Opery był jego pierwszym projektem zagranicznym. Złożony przez niego projekt był zaledwie wstępnym szkicem. Jeden z jurorów, Eero Saarinen, określił go jako „genialny“ i oświadczył, że nie jest w stanie poprzeć innej propozycji.

Utzon przez kilka lat dopracowywał pierwotny projekt budynku. Jedna z głównych trudności polegała na tym, że rząd Josepha Cahilla chciał tak szybko rozpocząć prace nad projektem, że zlecił firmie Ove Arup and Partners ogłoszenie przetargu na budowę podium bez odpowiednich rysunków technicznych. Budował rozpoczęła się już w 1959 r., kiedy Utzon wciąż pracował nad ostatecznymi planami.Sama niezwykła konstrukcja łupin stanowiła nie lada łamigłówkę dla inżynierów. Udało się ją rozwiązać dopiero w 1961 r., kiedy Utzon w końcu sam opracował rozwiązanie. Pierwotnie zaprojektowane eliptyczne elementy zastąpił elementami stanowiącymi części kuli. Utzon powiedział, że inspiracją dla tego projektu była prosta czynność obierania pomarańczy: po połączeniu 14 łupin budynku w całość otrzymalibyśmy doskonałą kulę. Choć Utzon stworzył niezwykle nowatorskie projekty wnętrza budynku, nie był ich w stanie zrealizować. W połowie 1965 r. wybrano liberalny rząd Roberta Askina. Askin był zdecydowanym krytykiem tego projektu już przed objęciem urzędu. Davis Hughes, jego nowy minister ds. robót publicznych, był mu jeszcze mniej życzliwy. Australijska krytyk architektury Elizabeth Farrelly napisała: „na przyjęciu zorganizowanym w wieczór wyborczy w Mosman, córka Hughesa, Sue Burgoyne, chwaliła się, że jej ojciec wkrótce zwolni Utzona. Hughes zupełnie nie interesował się sztuką, architekturą i estetyką. Parlament wykrył, że ten oszust i filister przez 19 lat niezgodnie z prawdą utrzymywał, że jest absolwentem uniwersytetu, za co wyrzucono go z posady szefa Partii Narodowej. Budynek Opery był dla Hughesa drugą szansą. Dla niego, podobnie jak dla Utzona, wszystko sprowadzało się do kontroli: „rodzima mierność musiała zatriumfować nad międzynarodowym geniuszem".

Utzon wkrótce wszedł w konflikt z nowym ministrem. Chcąc ograniczyć rosnące koszty projektu, Hughes zaczął kwestionować umiejętności Utzona, jego projekty, harmonogramy i kosztorysy. W końcu Hughes przestał mu płacić. Nie mogąc zapłacić swoim pracownikom, Utzon został zmuszony do ustąpienia z funkcji głównego architekta w lutym 1966 r.

Kiedy odszedł, łupiny były prawie skończone a koszty zamykały się w sumie 22,9 mln USD. Po wprowadzeniu istotnych zmian do projektu wnętrza budynku, koszty te wzrosły do 103 mln USD.

W opublikowanym w 2005 r. w Harvard Design Magazine artykule prof. Bent Flyvbjerg twierdzi, że Utzon padł ofiarą politycznego spisku mającego na celu ograniczenie budżetu na budowę, w którego wyniku koszty wzrosły o 1400 procent. Ta sytuacja i skandal, jaki z jej powodu wybuchł, odwiodły Utzona od pomysłu budowy kolejnych arcydzieł. Właśnie to jest zdaniem Flyvbjerga prawdziwym kosztem budowy Opery w Sydney. „Utzon miał trzydzieści osiem lat, kiedy wygrał konkurs na projekt Opery - w jakim stopni prace dojrzałego mistrza wzbogaciłyby nasze życie? Nigdy się tego nie dowiemy. Właśnie tak wysoką cenę Sydney musiało zapłacić za swoją niekompetencję w budowie Opery".

Budynek Opery został w końcu wybudowany a w 1973 r. otworzyła go królowa Elżbieta II. Architekt nie został zaproszony na uroczystość ani nie wymieniono w jej trakcie jego nazwiska.